افسردگی و روانپریشی پس از زایمان
بسیاری از زنان در دوره پس از زایمان( 4-6 هفته پس از زایمان) دچار علائم خلقی میشوند.
اکثر این زنان علائمی منطبق با اندوه بچه (baby blue) را گزارش می کنند که یک آشفتگی گذرای خلق است و مشخصه اصلی آن:
- بی ثباتی خلق
- احساس غمگینی
- احساس ملال
- سردرگمی ذهنی
- گریستن
است. این احساسات را که ممکن است چند روز طول بکشند به تغییرات سریع سطوح هورمونی زنان، استرس تولد بچه و آگاهی از اضافه شدن مسئولیت مادر شدن نسبت داده اند.
اندوه بچه به جز آموزش و حمایت از مادر به درمان تخصصی دیگری نیاز ندارد. اگر علائم بیش از دو هفته طول بکشد، ارزیابی از نظر وجود افسردگی پس از زایمان ضروری است.
خصوصیات افسردگی پس از زایمان عبارت است از:
- خلق افسرده
- اضطراب مفرط
- بیخوابی
- تغییر وزن.
این اختلال عموما ظرف 12 هفته پس از زایمان شروع میشود.
هیچگونه شواهد قاطعی وجود ندارد که نشان دهد اندوه بچه بعدا به یک دوره ی افسردگی منجر میشود.
چندین مطالعه حاکی از آن است که افسردگی پس از زایمان خطر بروز دوره افسردگی اساسی را در طول عمر افزایش میدهد.
درمان افسردگی پس از زایمان به دلیل خطر انتقال داروهای ضد افسردگی به داخل شیر و بدن نوزاد به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است اما برخی داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین در درمان اختلال افسردگی پس از زایمان کاربرد دارد.
سندرمی در پدران توصیف شده است که با تغییرات خلقی در حین بارداری همسر یا پس از تولد نوزاد همراه است.
چندین عامل بر این پدرها تاثیر می گذارد که عبارت اند از: افزایش مسئولیتها، کاهش میل جنسی ، کاهش توجه همسر و اعتقاد به اینکه کودک در یک ازدواج مشکل دار نیروی پیوند دهنده زوج است.
روانپریشی پس از زایمان
روانپریشی پس از زایمان نمونه ای از اختلال روانپریشی است که در زنانی بروز میکند که اخیرا نوزادی را به دنیا آورده اند.
خصوصیات معمول این سندرم عبارت است از:
افسردگی، هذیان و افکار مبنی بر صدمه زدن به خود یا نوزاد.
این افکار باید به دقت پایش شود. برخی از مادران این افکار را عملی کرده اند، البته این اتفاق به ندرت رخ داده است.
ارتباط نزدیکی بین اختلال روانپریشی پس از زایمان و اختلالات خلقی( اختلال افسردگی و اختلال دو قطبی) وجود دارد.
- میزان بروز اختلال روانپریشی پس از زایمان 1 تا 2 مورد در هر هزار زایمان است.
حدود 50 تا 60 درصد این موارد پس از اولین زایمان اتفاق می افتد و حدود 50 درصد موارد، مواردی است که با عوارض حین زایمان غیر روانپزشکی همراه بوده اند.
حدود 50 درصد زنان مبتلا، سابقه خانوادگی اختلالات خلقی دارند. فرایند زایمان را میتوان یک استرس غیر اختصاصی دانست که احتمالا توسط یک مکانیسم هورمونی سبب بروز این اختلال میشود.
علائم روانپریشی پس از زایمان :
این علائم معمولا ظرف چند روز پس از زایمان شروع میشود هرچند میانگین فاصله زمانی زایمان تا شروع علائم معمولا 2 تا 3 هفته است و تقریبا تمام موارد ظرف 8 هفته پس از زایمان شروع میشود.
بیماران به طور مشخص از خستگی، بیخوابی و بیقراری شکایت دارند و ممکن است دوره هایی از گریستن و بی ثباتی هیجانی را تجربه کنند.
سوء ظن، سردرگمی، بی ربطی کلام و اظهارات غیر منطقی و نگرانیهای وسواسی در مورد راحتی و سلامت کودک ممکن است بروز کند.
بیمار ممکن است به صورت هذیانی معتقد باشد که فرزندش فوت کرده است یا معیوب است. گاهی بیمار تولد فرزندش را انکار میکند و معتقد است که مجرد است.
توهمات با محتوای مشابه ممکن است شامل صداهایی باشد که به بیمار بگوید خود یا کودکش را بکشد. شکایاتی به صورت عدم توانایی راه رفتن یا ایستادن هم شایع است.
- قبل از بروز علائم تمام عیار روانپریشی نشانه های مقدماتی مانند بیخوابی، بیقراری، سرآسیمگی، بی ثباتی خلق و نواقص خفیف شناختی وجود دارد.
در بیمارانی با سیستم حمایتی مناسب خانواده و عدم وجود اختلالات روانپزشکی قبل از شروع علائم، پیش آگهی اختلال بهتر است.
تشخیص اختلال روانپریشی توسط متخصص روانپزشکی:
جهت تشخیص اختلال، درمانگر باید احتمال اختلال روانپریشی به دنبال اختلالات طبی و مصرف مواد را در نظر بگیرد.
- بیماریهای طبی احتمالی شامل کم کاری تیروئید و سندرم کوشینگ و یا به دنبال مصرف داروهایی مثل پنتازوسین( ضد درد) و یا داروهای ضد فشارخون در بارداری میباشد.
این اختلال یک فوریت روانپزشکی است و درصورت افکار خودکشی، مادر باید فورا به بخش روانپزشکی منتقل شود. در صورت تمایل مادر، تماس وی با فرزندش مفید است اما این ملاقات ها بایستی کاملا تحت نظر انجام شود. افزایش حمایت عاطفی از سوی همسر روند بهبودی را تسهیل میکند.
دکتر ونوس وطن خواه
روانپزشک ورواندرمانگر تحلیلی
دیدگاهتان را بنویسید