روانشناسی نوجوانان – قسمت 1
روانشناسی نوجوانان (افسرگی ، بلوغ جنسی ، سرکشی و .. )
بحرانی ترین سن زندگی افراد دوران نوجوانی است و مهم است که نوجوان این دوران را سلامت بگذراند تا بتواند در ادامه راه زندگی و بزرگسالی دارای سلامت روحی و روانی باشد و شخصیتی سالم و قوی پیدا کند.یکی از شایعترین اختلال ها در این سنین افسردگی در نوجوانان است.
هرچه والدین در زمينه هاي استقلال طلبي، بلوغ جنسي و كسب شخصيت نوجوانان با آنها رتباط دائمی و صمیمی تری داشته باشند باعث سلامت روانی و کسب هویت نوجوان خواهند شد.
بسیاری از مشکلاتی که بین والدین و نوجوانان وجود دارد ناشی از عدم ارتباط باز بین آنها می باشد.
در این مقاله سعی خواهیم داشت از بعد روانشناسی در مورد مسائل و مشکلات اساسی در رابطه با نوجوانان نکاتی را به والدین آموزش دهیم.
سازگار شدن با نوجوان درحال تغییر
زندگی کردن با فرزند نوجوان کار سادهای نیست. بسیاری از والدین عزا میگیرند که چگونه، با فردی دمدمی مزاج و به تمام معنی کله شق، که اتفاقا پاره ی تنشان هم هست، کنار بیایند.
به هرحال مساله مهم این است که بتوانید اوضاع را با دید درستی نگاه کنید. هر چقدر نوجوانتان پر دردسر باشد، این وضعیت یک مرحلهی تغییر اجباری محسوب میشود.
با توجه به اینکه ما هم دوران نوجوانی را طی کردهایم، پس میتوانیم معنی این مرحله را خوب درک کنیم. حتی اگر دقیقتر نگاه کنیم شباهتهایی در نمود رفتار خودمان و نوجوانمان دیدهمیشود.
نوجوانی که درمرحلهی هویتیابی است خود را از دنیای والدینش جدا میکند تا به گمان خودش روابط مهمی را خارج از خانواده شکل بدهد.
بله درک این مرحله سخت است، همانطورکه قبل هم گفتهشد، ایجاد مرزبندی بسیار مهم است.
این ما هستیم که وظیفه داریم به او میدان بدهیم. یک مقدار برایش فضا ایجاد کنید تا بتواند بالهای خود را بازکند و بفهمد کجاست و الان کیست و میخواهد چکار کند.
ممکن است با توصیههای شما همیشه سرجنگ داشته باشد.
از دید روانشناسی بهتر است والدین در ارتباط با نوجوانان این گونه برخورد کنند :
- حتی اگر نگاهتان به ماجرایی متفاوت باشد گوشدادن به حرفهای یکدیگر را ادامه دهید.
- کارهایی که باعث ناراحتی شما شدهاست را با کسانی که اینکارها را در قبل انجام دادهاند اشتباه نگیرید.
- رفتار و ظاهر او هر چقدر از نظر شما غیر قابل درک باشد مدام انتقاد نکنید. از کنار مسایل بیاهمیت بگذرید.
- سخنرانی نکنید، نق هم نزنید. یک بند انتظار نداشتهباشید فرزندانتان مسئولیت شما و کارهای شما را داشتهباشند.
- مداوم با نوجوانی خودتان مقایسه نکنید.
و مهمترین مساله: نوجوانتان را طرد و رها نکنید.
وقتی نوجوان قوانین را نقض میکند چگونه رفتار کنیم؟
در مبحث بعدی روانشناسی رفتار نوجوانا به موضوع نظم و نقض قوانین بین انها میپردازیم.
نظم و انضباط یکی از مسئولیتهای والدین است و بسیاری از آنها در این مورد احساس کمبود میکنند. در دوران کودکی با تنبیه کردن فرزندشان به زحمت میتوانستند نظم و انضباط را به او تحمیل کنند.
مساله اینجاست که با بزرگتر شدن کودکانمان مشکلات پیرامونشان نیز بزرگتر میشود. مشکلاتی که ممکن است تا بزرگسالی گریبانشان را بگیرد. اگر شما با دقت و وضوح محدودیتهایی را وضع کردید و نوجوان آن را نقض میکند، این کار باید برایش پیامدی داشته باشد.
اگر نوجوان شما هنوز رابطهی علت و معلولی را درک نمیکند، دورهی نوجوانی زمان خوبی برای تثبیت این موضوع است. تقریبا تمام نوجوانان دوست دارند گهگاه مقررات را تا آخرین حد تعیین شده بکشانند و بعد هم از حد میگذرانند.
لازم است برای این رفتار جریمهای درنظر گرفته شود همانطور که برای انجام قوانین و رعایت آن باید پاداشی در نظر بگیریم. مسالهی مهم آن است که بدانیم حد جریمه و پاداش برای هر خانوادهای مختص خود آن خانواده است، ما باید قوانینی را درچهار چوب ارزشهایمان برای فرزندانمان در نظر بگیریم.
حتما شما هم اندازه و ظرفیت روانی و بدنی فرزندانتان را در نظر میگیرید .
در علم روانشناسی بحث تنبیه و تشویق برای کودکان و نوجوانان هر دو وجود دارند ودر جایگاه و موقعیت مناسب توصیه میشوند
انواع تنبیه برای نوجوانان
- از دست دادن امتیازات: در این روش نوجوان به دلیل انجام ندادن کاری که از او خواسته شدهاست جریمه میشود. به طور مثال، به پسر نوجوانی که دیر به منزل باز میگردد بگویید:” ساعت 8 در خانه باش، در غیر این صورت برای هر دقیقهای که دیر کنی به همان نسبت فردا شب باید زودتر به خانه بیایی.”
- جلوگیری از فعالیتهای مورد علاقهی نوجوان(تنبیه تحریمی): در این نوع تنبیه، نوجوان باید سرگرم فعالیتی باشد که مورد علاقهی اوست تا از طریق توقف آن فعالیت بتوان او را تنبیه کرد. به طور مثال، شما ممکن است پسر نوجوان خود را برای 2 ساعت به تمرین رانندگی ببرید. پس از مدت کوتاهی پسر شما سرعت خود را افزایش میدهد. شما به او میگویید هر بار که سرعت از حد مجاز بالاتر رود 10 دقیقه از مدت تمرین( 2 ساعت) کسر خواهد شد.
- محروم کردن: وقتی برای انجام رفتاری جایزهای تعیین کنیم و نوجوان نتواند به آن عمل کند، از جایزه هم خبری نخواهدبود. این خود نوعی تنبیه محسوب میشود.
دیدگاه روانشناسان در افسردگی و خودکشی درنوجوانان
تقریباً همهی نوجوانان گهگاه دچار افسردگی میشوند و بیشتر آنها هم خودکشی نمیکنند. اما به هرحال تعدادی ازنوجوانهای افسرده اقدام به خودکشی میکنند و در بقیه هم افسردگی میتواند در جریان زندگی حال و آیندهی آنها اختلال ایجاد کند.
بنابراین افسردگی مشکلی است که هرگز نباید آنرا دست کم بگیرید. اکثر افراد بالغ از روی تجربه میدانند که احساس ناکامی و ناراحتی، دربیشتر موارد موقتی و گذراست. اما اگر رابطهی یک نوجوان یا جوان با نامزدش به هم بخورد، دچار شکست عاطفی میشود، یا وقتی از ورود به دانشگاهی که دوست داشتهاست باز بماند، اغلب خیال خواهدکرد که ناراحتی او هرگز تمام نخواهد شد.
نوجوانها نمیگویند من احساس ناامیدی میکنم، بلکه میگویند من ناامید هستم. و این ناامیدی چیزی است که باعث میشود آنها خودکشی کنند.
مشکل نوجوانها فقط این است که تجربهی کافی ندارند تا بفهمند که این ناراحتی موقتی است یا دست کم باید موقتی باشد. باید بدانیم نوجوان ما در مورد این دردها و مشکلاتی که روانش را آزردهاست نقش بازی نمیکند. این مشکلات کاملاً واقعی هستند.
بنابراین بیایید به عنوان والدینشان به دنبال علل شکم دردها و سردردهای گاه و بیگاهشان بگردیم. بیمیلیهای چند روزهی بیدلیل، پرخوابیها و یا بدخوابیهای مدت دار و حتی پرخوریهای بیمنطق.
- باید گوش به زنگ فرزندان باشیم و کمک بگیریم.
چطور میتوانید به یک نوجوان افسرده کمک کنید؟
درصورت درمان نشدن افسردگی، اثرات مخرب آن میتوانند بسیار وحشتناک باشند. بنابراین تا برطرف شدن خودبهخود علایم نگرانکننده، صبر نکنید. اگر فکر میکنید که نوجوان شما افسرده است، نگرانی خود را مهربانانه با او در میان بگذارید. حتی اگر مطمئن نیستید که مشکل نوجوان شما افسردگی است، به رفتارها و احساسات مشکلزای او توجه نشان دهید.
با او صحبت کنید. به او بگویید که کدام علایم افسردگی را در او دیدهاید که تا این حد نگران شدهاید. از فرزند خود بخواهید تا به شما بگوید که چه حسی دارد. آماده باشید و عمیق و باعلاقه به او گوش دهید.
سؤالات زیادی از او نپرسید، چرا که بسیاری از نوجوانان دوست ندارند تا اطرافشان شلوغ شود یا کسی برای آنها دل بسوزاند. ولی به او بفهمانید که آماده هستید تا برای حمایت از او هر کاری انجام دهید.
برای ارتباط با یک نوجوان افسرده روی شنیدن تمرکز کنید، نه نصیحت کردن. وقتی فرزند نوجوان شما شروع به صحبت کرد، او را انتقاد و قضاوت نکنید. مهمترین نکته این است که فرزند شما ارتباط برقرار کرده است. بهترین کار این است که به او نشان دهید که کنارش هستید و او را تنها نمیگذارید.
فرزندانِ نوجوان و واکنشهای عجیب به نظر ما
هر چقدر فرزندان ما به سمت بلوغ و استقلال پیش میروند، برای والدین مشکل است تا ازعادات راهنمایی کردن و کنترلی که سالهای گذشته داشتند، دست برداند. از طرف دیگر، ارتباط با نوجوانشان به مشکل برمیخورد.
واقعیت این است که نوجوانان برای حمایتی که در زمان کودکی دریافت کردهاند، به سوی دوستانشان گرایش پیدا میکنند. مثلاً شما میگویید:” این لباس خوب نیست ها.” از قصد میپوشد بعد دوستش که او را در همان لباس میبیند و میگوید:” عجیب است تو این را دوست داری.” میبینید لباس جوری به گوشهای پرت میشود که انگاری از اول در حیطهی علایق او نبودهاست. در این حال والدین احساس خطر و یا خشم میکنند.
سخن روانشناس :
یادتان باشد در مقابل نوجوانان پاسخهای افراطی ندهید. یعنی از حمایت افراطی او اجتناب کنید. اگر زیادی حمایت کنید او برای رسیدن به مهارتهایش دچار مشکل میشود و احساس میکند برای رسیدن به موفقیت راه سخت و غیر قابل عبوری در پیش دارد. طرد کامل نیز باعث میشود نوجوان کاملاً به سمت همسالان برود و تاییدیه را کاملاً از آنها کسب کند.
نوجوانی است و هزار سوال. طردکردن ممکن است باعث دریافت اطلاعاتی نادرست شود. مهم آن است که خودتان هم مداوم احساس و اطلاعاتتان را سانسور نکنید و همراه با سن فرزندتان پیش بروید.
بلوغ جنسی نوجوانان
صحبت کردن در مورد مسایل جنسی با نوجوانان برای بعضی از والدین کاملاً غیر ممکن است و احتمالاً به دلیل مقاومتهای درونی و نقاط ضعف خود اصلاً قادر نیستنددر این مورد صحبت کنند.
آیا شمای والد هم همینطور هستید؟ اگر اینطور است به این معنی نیست که دیگر نمیشود هیچکاری کرد درست است که هیچ کس بهتر از خودتان یا همسرتان نمیتواند ارزشهای خانوادگی شما را انتقال دهد، اما اگر این کار را غیر ممکن میدانید راههای دیگری وجود دارد.
اولین راه کمک گرفتن از مدرسه است. واقعیت این است که انتقال اطلاعات ممکن است از مدرسهای به مدرسهی دیگر متفاوت باشد. در خیلی از موارد هر وقت بسیاری ازدانشآموزان از لحاظ جنسی فعال شدهباشند، معلم بهداشت در مورد ساختمان اندامها صحبتی میکند و اغلب هم در دو جلسه خلاصه میکنند. بهترین راه حل دادن یک کتاب خوب به نوجوان خودتان است و اینکه اگر سوالی دارد برایتان بنویسد و یا بپرسد. همچنین نوجوانتان را آگاه کنید هر رفتاری انجام دهد یا هر موقعیتی برایش پیش بیاید، میتواند با شما حرف بزند و البته قضاوت نمیشود.
برای آگاهی کاملتر و نوع برخورد درست با نواجوانتان می توانید از روانشناسان و مشاوران خانه آینه کمک بگیرید.
با بیادبی نوجوانان چگونه باید برخورد کرد؟
دوره نوجوانی برای دختران معمولا یک تا دو سال زودتر شروع میشود. سن آغاز نوجوانی برای دختران 11-12 سال و برای پسران 12-13 سال است. در این دوره، نوجوانان شروع میکنند که مسیر خودشان را در زندگی پیش بروند. آنها با قصد نمیخواهند نافرمانی و بی ادبی کنند و ربطی به تربیت شما ندارد واز ویژگیهای بلوغ است.
ناگفته نماند در این سن برای آنها تاییدیه همسالان بسیار مهم است. در نتیجه ممکن است تحت تاثیر آنها و البته کتابها و فیلمها هم قرار بگیرند. در واقع عوامل بیرونی هستند که تاثیر مستقیمی بر رفتار نوجوانان دارند.
البته رفتار دختران با پسران فرق میکند دختران شیوههای واکنشی و تکانشی عاطفی و رفتاری تند از خود نشان میدهند درحالی که پسران یا کاملاً بیتفاوت میشوند و یا بسیار خشمگین و رفتاری تند از خود بروز میدهند.
پیشنهاد من این است که بهتر است به جای آنکه از موضع بالا مداوم امر و نهی کرده و یا گارد تمام شویم، نشست دونفرهی دوستانه داشته باشیم و دقیقا موضوع پیشآمده را سرتیتر مسالهمان قرار دهیم با این مضمون که:
درمورد مشکل پیش آمده چگونه میتوانم کمک کنم؟
گفتگویی بدون مقایسه کردن، همراه با همدلی. و البته با در نظر گرفتن این موضوع که ما هم زمانی نوجوان بودیم از والدینمان چه انتظاری داشیتم؟
برای رزرو نوبت آنلاین یا حضوری با مشاوران مرکز روی لینک کلیک کنید
چند شیوهی موثر برای گفتگو با نوجوانان ( راهکارهای روانشناس نوجوانان )
- روشنفکر باشید:
اگر میخواهید یک مکالمه سازنده با نوجوانتان داشته باشید، یک چیز را به خاطر داشته باشید این است که هنگامی که یک بچه احساس مورد قضاوت بودن و یا محکوم شدن میکند، احتمال کمتری دارد که پذیرای پیام شما باشد. پیشنهاد میکنیم به منظوردستیابی به بهترین نتیجه برای شما و نوجوانتان، سعی کنید موقعیتی بیطرف و آزاد را حفظ کنید. ما درک میکنیم که چالش برانگیز است و به تمرین نیاز دارد.
- خودتان را جای نوجوانتان قرار دهید:
برای مثال، رفتاری را که خودتان ترجیح میدهید زمانی که در مورد یک موضوع دشوار صحبت میکنید مورد خطاب قرار بگیرید را در نظر بگیرید. فکر کردن درمورد چگونگی احساستان در زمان نوجوانی میتواند سودمند باشد.
- در مورد اهدافتان صریح و شفاف باشید:
نوشتن آنها میتواند موثر باشد. زمانی که شما هدفتان از یک مکالمه را بدانید، میتوانید بعدا به آن برگردید و آنچه را که درست پیش رفت، آنچه که نادرست بود، چه اهدافی داشتید و کدامها باید برای یک وقت دیگر بمانند و آیا قادر به ارائه موثر آنها بودید را مرور کنید
- مثبت فکر کنید:
اگر به یک موقعیت با شرم، خشم، ترس یا ناامیدی نزدیک شوید، تلاشهای شما نتیجه معکوس خواهد داشت. در عوض مراقب، کنجکاو، مودب و فهمیده باشید. صحبت کردن با نوجوانتان در مورد مواد مخدر نباید زشت و یا ناراحت کننده باشد.
- به حرف های نوجوان گوش كنید:
بسیاری از نوجوانان شاكی هستند كه والدین به حرف آنان گوش نمی كنند. ارتباط مانند خیابان دوطرفه است. اگر می خواهید نوجوان به حرف شما گوش كند، با دقت شنوای حرف هایش باشید.
- برای نظر نوجوان احترام قائل شوید:
در برخی موضوعات نظر فرزندان را بپرسید. گاهی نظر آنان با ارزش است. این امر به نوجوان كمك می كند كه در مورد مسائل مختلف فكر كند و از طرفی اعتماد به نفس او افزایش می یابد.
به خصوص در مورد مسأله افسردگی در نوجوانان که بسیار اهمیت دارد به جای نصیحت و سرزنش و نشان دادن نگرانیتان سعی کنید برپایه همین نکات گفته شده با نوجوان ارتباط برقرار کنید و صمیمانه در کنارش بمانید.
اختلالات سنین نوجوانی اهمیت فوق العادهای دارند و اگر درمان نشوند همیشه و در سنین بزرگسالی هم با آنها خواهد بود و همه مراحل و موقعیت های زندگیشان را پوشش میدهد.
دیدگاهتان را بنویسید